Một báo cáo nghiên cứu mới của Viện Nước, Môi trường và Sức khỏe thuộc Đại học Liên Hợp Quốc (UNU-INWEH) cho thấy thương mại nông nghiệp toàn cầu đang ngày càng định hình lại phân bổ nước trên thế giới, tạo ra những khác biệt lớn giữa các quốc gia giàu và nghèo.
“Nước ảo” – lợi ích cho bên mua, thiệt hại cho bên bán
Báo cáo phân tích khái niệm “nước ảo” – lượng nước sử dụng để sản xuất nông sản nhưng sau đó “xuất khẩu” sang các nước khác thông qua thương mại.
Theo nghiên cứu, các quốc gia thu nhập cao có thể nhập khẩu lương thực và tiết kiệm đáng kể nguồn nước trong nước. Ngược lại, nhiều quốc gia xuất khẩu – chủ yếu là đang phát triển – đang mất đi lượng nước khan hiếm của chính mình để phục vụ thị trường thế giới, khiến lượng nước còn lại dành cho người dân trong nước suy giảm.
Tác động bất bình đẳng giữa các nhóm quốc gia
Báo cáo cho thấy, ở các nước thu nhập cao, 22% dân số phải đối mặt với nguy cơ suy giảm nguồn nước do thương mại lương thực. Con số này tăng lên 37% ở các quốc gia thu nhập thấp, nơi khả năng phục hồi và nguồn lực đảm bảo an ninh nước còn hạn chế hơn.
Điều này phản ánh thực tế rằng thương mại lương thực không chỉ là vấn đề kinh tế mà còn kéo theo hệ quả xã hội và công bằng nguồn nước, đặc biệt đối với các cộng đồng dễ bị tổn thương về sinh kế và tài nguyên.
UNU-INWEH kêu gọi chú ý nhiều hơn đến các khía cạnh công bằng của thương mại lương thực, nhấn mạnh sự cần thiết của các chính sách cân bằng lợi ích kinh tế với an ninh nguồn nước cho các cộng đồng dễ bị tổn thương.
Báo cáo được đánh giá là góp phần quan trọng làm rõ áp lực tài nguyên nước trong bối cảnh liên kết kinh tế toàn cầu, đặt ra yêu cầu cấp thiết về quản trị nguồn nước công bằng, bền vững và có trách nhiệm hơn trong thời gian tới.