Bộ Nông nghiệp và Môi trường thúc đẩy hợp tác công – tư trong phát triển ứng dụng, dịch vụ số

Chuyển đổi số – Động lực phát triển nông nghiệp và môi trường bền vững

Trong bối cảnh thế giới đang đối mặt với những thách thức phi truyền thống như biến đổi khí hậu, khủng hoảng năng lượng, mất an ninh lương thực, nhiều quốc gia đã xác định chuyển đổi số là một trong những trụ cột then chốt để tăng năng suất, hiệu quả quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường. Ở Việt Nam, quá trình số hóa trong lĩnh vực nông nghiệp – môi trường đã được khởi động và đạt những kết quả bước đầu, tuy nhiên hệ thống dữ liệu vẫn còn phân tán, thiếu liên thông, hoạt động hợp tác công – tư (PPP) trong phát triển ứng dụng và dịch vụ số vẫn còn rời rạc và quy mô nhỏ.

Trước yêu cầu đó, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã xác định phát triển các ứng dụng, nền tảng và dịch vụ số mới theo hình thức PPP là hướng đi chiến lược, nhằm tạo hệ sinh thái dữ liệu đồng bộ, khai thác hiệu quả nguồn lực công – tư và thúc đẩy liên kết giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người sản xuất. Đây cũng là bước đi cụ thể hóa tinh thần của Nghị quyết 57-NQ/TW, coi chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo là đột phá quan trọng hàng đầu để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Mục tiêu đến năm 2030: Hình thành hệ sinh thái số đồng bộ, bền vững

Theo Quyết định 4375/QĐ-BNNMT, Bộ NN&MT đặt mục tiêu đến năm 2030, hình thành và phát triển hệ sinh thái ứng dụng, dịch vụ số toàn diện theo mô hình PPP trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường. Mục tiêu hướng tới là nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, tăng khả năng cạnh tranh, giảm phát thải khí nhà kính, quản lý tài nguyên thiên nhiên bền vững, bảo vệ môi trường và thúc đẩy tăng trưởng xanh.

Để đạt được mục tiêu này, Kế hoạch đề ra 4 nhóm nhiệm vụ trọng tâm: (1) Hoàn thiện thể chế, chính sách; (2) Phát triển hạ tầng số và dữ liệu mở; (3) Nâng cao năng lực; (4) Thúc đẩy ứng dụng số và tăng cường Hợp tác quốc tế; (5) Tuyên truyền và Phổ biến kết quả.

Hoàn thiện thể chế, khơi thông cơ chế hợp tác công – tư

Bộ NN&MT sẽ tập trung hoàn thiện các quy định, cơ chế chia sẻ thông tin để giải quyết ách tắc trong kinh doanh, đề xuất giải pháp chính sách mới liên quan đế thúc đẩy ứng dụng dịch vụ số trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường.

Xây dựng quy chế khuyến khích doanh nghiệp tham gia hợp tác công - tư để đầu tư, vận hành, khai thác các nền tảng số dùng chung trong nông nghiệp - môi trường, bảo đảm tính bền vững, minh bạch và hài hòa lợi ích công – tư.

Xây dựng hệ thống theo dõi, đánh giá kết quả các mô hình hợp tác công - tư về ứng dụng, dịch vụ số; tổng kết, nhân rộng các mô hình hiệu quả trên phạm vi toàn quốc, gắn kết với chiến lược phát triển kinh tế số và xã hội số.

Phát triển hạ tầng số và hệ thống dữ liệu mở 

Kế hoạch yêu cầu hoàn thiện và chuẩn hóa các hệ thống dữ liệu lớn của ngành và mạng lưới quan trắc – giám sát tích hợp trên không, mặt đất, trên biển phục vụ sản xuất, kinh doanh và quản lý tài nguyên; xây dựng và triển khai các Hệ thống quản lý, chia sẻ dữ liệu. - Kết nối để khu vực tư nhân tận dụng được hạ tầng, thiết bị, cơ sở dữ liệu của khu vực công; đề xuất chính sách ưu tiên, khuyến khích các mô hình hợp tác công – tư trong triển khai các dự án hạ tầng số, dịch vụ số của ngành nông nghiệp và môi trường.

Bộ cũng khuyến khích các tổ chức và cá nhân đầu tư, xây dựng các phòng thí nghiệm, trung tâm nghiên cứu và phát triển khoa học, công nghệ; công bố danh mục các chương trình, nhiệm vụ, dự án theo mô hình hợp tác công - tư trong phát triển các hạ tầng số.

Tổ chức thí điểm hợp tác công - tư số hóa, cho phép doanh nghiệp đồng đầu tư và thử nghiệm các ứng dụng, dịch vụ số gắn với cơ sở dữ liệu của khu vực công (giám sát phát thải, logistics nông sản, truy xuất thủy sản).

Tăng cường năng lực, phát triển nguồn lực cho chuyển đổi số 

Một trong những giải pháp được Bộ nhấn mạnh là tăng cường năng lực của các tổ chức khoa học và công nghệ công lập theo hình thức công - tư, đồng thời hỗ trợ phát triển hệ thống các trung tâm nghiên cứu, thử nghiệm, các phòng thí nghiệm đạt yêu cầu công nhận tương đương với các phòng thử nghiệm của quốc tế, của các nước phát triển để phục vụ công tác hội nhập, xuất khẩu, nhập khẩu hàng hóa.

Hệ thống khuyến nông quốc gia sẽ được phát huy vai trò trong chuyển giao công nghệ số, phối hợp với doanh nghiệp triển khai các mô hình nông nghiệp thông minh – từ giám sát cây trồng, vật nuôi đến quản lý tài nguyên và môi trường tại địa phương.

Phối hợp với các tổ chức tài chính, doanh nghiệp công nghệ và tổ chức quốc tế để thiết kế, triển khai chương trình thử nghiệm dịch vụ số mới như thị trường tín chỉ carbon, năng lượng sạch, dịch vụ môi trường số.

Phối hợp với các doanh nghiệp và tổ chức trong nước, quốc tế, các cơ chế hợp tác công - tư nhằm biên soạn sổ tay hướng dẫn khai thác và sử dụng dữ liệu công trong lĩnh vực nông nghiệp – môi trường; thúc đẩy áp dụng các chuẩn và mô hình chia sẻ dữ liệu mở thương mại nông sản; triển khai các chương trình đào tạo và chuyển giao công cụ số nhằm nâng cao năng lực phân tích, ra quyết định và kết nối thị trường cho nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp nhỏ..

Đẩy mạnh hợp tác quốc tế, truyền thông và quảng bá thương hiệu số 

Hợp tác quốc tế là trụ cột quan trọng của kế hoạch. Bộ NN&MT sẽ đẩy mạnh hợp tác công - tư trong các hoạt động hợp tác quốc tế, đào tạo và truyền thông nhằm phát triển năng lực số cho cán bộ, nông dân, doanh nghiệp và cộng đồng trong lĩnh vực nông nghiệp, môi trường.

Tổ chức các khóa tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng số về công nghệ như quản lý dữ liệu, tài chính khí hậu, dịch vụ môi trường, phù hợp với nhu cầu của các đơn vị thuộc Bộ, doanh nghiệp, hợp tác xã, hiệp hội ngành hàng.

Tăng cường hợp tác quốc tế để trao đổi chuyên gia, chia sẻ kinh nghiệm về bảo tồn thiên nhiên, úng phó với biến đổi khí hậu, chuyển đổi số trong nông nghiệp – môi trường.

Triển khai các dự án hợp tác công - tư số hóa trọng điểm như: dự án MRV cho Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao; nền tảng logistics một cửa cho rau quả; hệ thống truy xuất và chứng nhận số cho thủy sản xuất khẩu.

Xây dựng, phát triển một số phần mềm, công cụ số hóa, ứng dụng số mới phục vụ doanh nghiệp và công tác quản lý nhà nước; khuyến khích tư nhân tham gia thiết kế, tài trợ hoặc cung cấp dịch vụ vận hành trên mô hình công - tư.

Xây dựng chương trình đẩy mạnh quảng bá thương hiệu các sản phẩm ngành nông nghiệp và môi trường ứng dụng công nghệ cao, công nghệ mới và chuyển đổi số.

Tăng cường truyền thông, phổ biến kết quả và nhân rộng mô hình 

Công tác truyền thông và phổ biến kết quả được xác định là nhiệm vụ xuyên suốt. Bộ sẽ tổ chức các các chương trình khuyến nông số, hội thảo, đào tạo trực tuyến nhằm giới thiệu các mô hình PPP hiệu quả, khuyến khích nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp địa phương tham gia.

Các kết quả triển khai sẽ được kết nối, chia sẻ với doanh nghiệp công nghệ số trong nước, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, để mở rộng ứng dụng công nghệ thông tin trong toàn chuỗi giá trị nông nghiệp – môi trường.

Đồng thời, Bộ cũng sẽ phối hợp với đối tác quốc tế và các hiệp hội ngành hàng để huy động nguồn lực hỗ trợ doanh nghiệp, tìm kiếm cơ hội áp dụng các công nghệ tiên tiến phù hợp với điều kiện Việt Nam.

Để bảo đảm Kế hoạch được triển khai hiệu quả, Bộ NN&MT đã phân công rõ trách nhiệm cho từng đơn vị:

Vụ Hợp tác quốc tế chủ trì, chịu trách nhiệm tổng thể việc thực hiện kế hoạch; huy động nguồn lực, kết nối đối tác PPP trong và ngoài nước; tổ chức các diễn đàn, hội nghị, chương trình kết nối giữa cơ quan quản lý và doanh nghiệp.

Vụ Khoa học và Công nghệ xây dựng kế hoạch triển khai các nhiệm vụ nghiên cứu, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; thúc đẩy ứng dụng các công nghệ mới vào thực tiễn.

Vụ Pháp chế rà soát, sửa đổi, hoàn thiện hành lang pháp lý, tháo gỡ điểm nghẽn, tạo môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp tham gia mô hình PPP.

Cục Chuyển đổi số triển khai hạ tầng số thống nhất, xây dựng nền tảng dữ liệu dùng chung của ngành; bảo đảm kết nối với các hệ thống thông tin quốc gia và các bộ, ngành, địa phương; đồng thời bảo đảm an toàn thông tin và an ninh mạng trong toàn bộ hệ thống.

Các cơ quan, đơn vị trực thuộc Bộ thực hiện và chịu trách nhiệm các nội dung được giao chủ trì tại Danh mục nhiệm vụ thực hiện Kế hoạch hỗ trợ doanh nghiệp tham gia phát triển các ứng dụng, dịch vụ số mới theo hình thức hợp tác công tư.