Ủy hội sông Mê Công quốc tế thúc đẩy hợp tác với Trung Quốc và Mi-an-ma, định hình chiến lược giai đoạn 2026–2030

Trong hai ngày 29–30/9/2025 tại Viêng Chăn (Lào), Ủy hội sông Mê Công quốc tế (MRC) đã tổ chức Phiên họp với các Đối tác đối thoại là Trung quốc và Mi-an-ma lần thứ 29 và Phiên họp Ủy ban Liên hợp lần thứ 60. Các Phiên họp lần này do Ủy viên Ủy ban Liên hợp Ủy hội sông Mê Công quốc tế của Lào, hiện giữ chức Chủ tịch Ủy ban Liên hợp nhiệm kỳ 2025 chủ trì, cùng với sự tham dự của các Ủy viên Ủy ban Liên hợp của các quốc gia thành viên Ủy hội là Campuchia, Lào, Thái Lan và Việt Nam, đại diện của các Đối tác đối thoại và Ban Thư ký Ủy hội tham dự.

Đoàn Việt Nam tham dự Phiên họp gồm đại diện của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Ngoại giao; và Văn phòng Thường trực Ủy ban sông Mê Công Việt Nam do bà Nguyễn Thị Thu Linh - Chánh Văn phòng Ủy ban sông Mê Công Việt Nam, Ủy viên Ủy ban Liên hợp Ủy hội sông Mê Công quốc tế của Việt Nam làm Trưởng đoàn.

Tại Phiên họp Ủy ban Liên hợp, các quốc gia thành viên đánh giá cao công tác chuẩn bị và thông qua dự thảo Kế hoạch Chiến lược của Ủy hội sông Mê Công quốc tế giai đoạn 2026 - 2030, trong đó xác định các lĩnh vực và định hướng chiến lược của Ủy hội trong 5 năm tới, tập trung vào: (1) Tiếp tục tăng cường thực hiện Hiệp định Mê Công 1995, bộ Quy chế sử dụng nước; (2) Nâng cao năng lực quan trắc, dự báo và công cụ hỗ trợ ra quyết định; (3) Thúc đẩy các hoạt động điều phối, quản lý vận hành trên toàn lưu vực; (4) Tiếp tục tăng cường hợp tác với các quốc gia thượng lưu, các Đối tác phát triển và các bên liên quan; (5) Triển khai các hoạt động hỗ trợ các dự án xuyên biên giới và tăng cường sự tham gia của cộng đồng.

Đồng thời, các Ủy viên Ủy ban Liên hợp đã thống nhất nội dung dự thảo Tuyên bố chung của Hội nghị Cấp cao Ủy hội sông Mê Công quốc tế lần thứ 5, dự kiến tổ chức tháng 4/2026 tại Băng Cốc (Thái Lan). Dự thảo này sẽ được trình Hội đồng Ủy hội thông qua tại Phiên họp cuối tháng 11/2025.

Tại Phiên họp, Ban Thư ký Ủy hội cũng đã báo cáo tiến độ thực hiện Kế hoạch chia sẻ thông tin, dữ liệu vận hành thời gian thực của các công trình thủy điện trên lưu vực sông Mê Công (giai đoạn 1). Ủy ban Liên hợp đánh giá cao nỗ lực của Ban Thư ký và các quốc gia thành viên trong việc triển khai giai đoạn 1, và yêu cầu Ban Thư ký Ủy hội chuẩn bị Kế hoạch thực hiện giai đoạn 2 và đề xuất tiêu chí lựa chọn bổ sung các đập thủy điện vào danh sách chia sẻ số liệu vận hành cho giai đoạn 2. Các quốc gia tiếp tục khẳng định cam kết trong thực hiện Kế hoạch chia sẻ thông tin, số liệu vận hành các công trình khai thác sử dụng nước trên lưu vực, và đề xuất việc thông báo và phổ biến rộng rãi thông tin về việc xả nước của các đập thủy điện tới cộng đồng đân cư trong các trường hợp thời tiết cực đoan.

Phát biểu tại phiên họp, bà Nguyễn Thị Thu Linh nhấn mạnh: “Việc chia sẻ thông tin số liệu vận hành của các công trình trình khai thác sử dụng nước trên lưu vực có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Ủy hội cần ưu tiên xây dựng và triển khai hệ thống cảnh báo sớm lũ lụt và hạn hán toàn diện cho vùng hạ lưu sông Mê Công, tăng cường hệ thống giám sát và dự báo, nâng cao nhận thức và hiệu quả truyền thông cảnh báo sớm thiên tai trên toàn lưu vực”.

Trong khuôn khổ Phiên họp Đối thoại với hai nước thượng lưu, phía Trung Quốc và Mi-an-ma đã chia sẻ thông tin, số liệu về tình hình diễn biến tài nguyên nước, môi trường và các dự án phát triển tài nguyên nước trên sông Lan Thương của Trung Quốc và phần lưu vực sông Mê Công tại Mi-an-ma.

Ban Thư ký Ủy hội cũng báo cáo tình hình thực hiện Nghiên cứu chung giữa Ủy hội và Trung Quốc về diễn biến thay đổi điều kiện thủy văn của lưu vực sông Mê Công-Lan Thương và chiến lược thích ứng; và tiến độ thực hiện một số hoạt động hợp tác giữa Ủy hội và hai đối tác đối thoại; đặc biệt là xây dựng kênh đối thoại, chia sẻ thông tin về quản lý nguồn nước nhằm ứng phó với tình trạng lũ và hạn, cũng như phối hợp ứng phó với các trường hợp khẩn cấp.

Hợp tác giữa Ủy hội sông Mê Công quốc tế và hai nước thượng lưu tiếp tục được đẩy mạnh thông qua các hoạt động chia sẻ thông tin số liệu, và trao đổi kinh nghiệm về quản lý tài nguyên nước; cùng thực hiện nghiên cứu chung; thúc đẩy các hoạt động tăng cường năng lực và đào tạo giữa các bên; tiếp tục lồng ghép và gắn kết các hoạt động hợp tác giữa Ủy hội sông Mê Công quốc tế và Hợp tác Mê Công – Lan Thương về tài nguyên nước. Trung Quốc cam kết sẽ tiếp tục chia sẻ thông tin số liệu thủy văn quanh năm của hai trạm Cảnh Hồng và Mãn An cho các nước thành viên và Ban Thư ký Ủy hội sông Mê Công quốc tế, và đề nghị các quốc gia thành viên chia sẻ số liệu thủy văn một số trạm trên sông Mê Công cho Trung Quốc.

Các bên nhất trí rằng việc chia sẻ dữ liệu, kinh nghiệm quản lý và thiết lập cơ chế cảnh báo sớm sẽ giúp ứng phó tốt hơn với tình trạng lũ lụt, hạn hán, cũng như những thách thức do biến đổi khí hậu gây ra.

Phiên họp cũng đặt nền tảng cho sự kiện kỷ niệm 30 năm hợp tác đối thoại giữa Ủy hội sông Mê Công quốc tế với Trung Quốc và Mi-an-ma, dự kiến diễn ra quý III/2026 tại Lào. Đây sẽ là dấu mốc quan trọng, khẳng định giá trị của cơ chế đối thoại, đồng thời mở ra những hướng đi mới nhằm nâng cao hiệu quả hợp tác trong quản lý, khai thác và bảo vệ bền vững nguồn tài nguyên chung của khu vực.

DWRM